Butoh ~ Ο Χορός της Ψυχής

 舞踏

BUTOH

Butoh (προφέρεται Μπούτο) είναι το συλλογικό όνομα για διάφορες δραστηριότητες, τεχνικές χορού και ιδιόμορφες  παραστάσεις που είναι εμπνευσμένες από το ιαπωνικό κίνημα Ankoku-Butoh που ξεκίνησαν δύο θρυλικές μορφές του ιαπωνικού χορού: ο Tatsumi Hijikata και ο Kazuo Ohno .

To Butoh συχνά συνδυάζει τα χιουμοριστικά με τα γκροτέσκα στοιχεία μέσα σε ακραία και παράλογα σκηνικά, και παραδοσιακά παρουσιάζεται από άτομα που ολόκληρο το σώμα τους είναι βαμμένο με λευκό μέικ απ και εκτελούν αργές και υπερ-ελεγχόμενες κινήσεις, άλλοτε μπροστά σε κοινό και άλλοτε όχι. Όμως στο Butoh δεν υπάρχει κάποιο καθιερωμένο στυλ και μπορεί κάποτε να είναι καθαρά θεμελιώδες και να εκτελείται ακόμη και... χωρίς καμία κίνηση!

Το Butoh εμφανίστηκε στην Ιαπωνία τη δεκαετία μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, μια εποχή μεγάλων φοιτητικών εξεγέρσεων που αμφισβητούσαν την εξουσία και συγκλόνιζαν ολόκληρη τη χώρα. Έτσι, μέσα σ’ εκείνο το ανατρεπτικό κλίμα, δημιουργήθηκαν και τάσεις που αμφισβητούσαν την κατεστημένη τέχνη, και εν προκειμένω τη χορευτική σκηνή της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, που τότε είτε μιμούνταν τον δυτικό χορό είτε παρέμενε προσκολλημένη στο παραδοσιακό θέατρο Noh.

Η πρώτη παράσταση Butoh παρουσιάστηκε από τον Tatsumi Hijikata σε ένα φεστιβάλ χορού το 1959. Eίχε τον τίτλο Kinjiki (Απαγορευμένα Χρώματα) καθώς βασίζονταν στην ομώνυμη νουβέλα του περίφημου Ιάπωνα συγγραφέα Yukio Mishima. Το θέμα εκείνης της παράστασης, που ήταν η ομοφυλοφιλία, καθώς και ο πρωτόγνωρος για τα μάτια των θεατών τρόπος παρουσίασής της, προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, και οι ιθύνοντες του φεστιβάλ απαγόρευσαν στον Hijikata να κάνει άλλη παράσταση, ένα γεγονός που τον καθιέρωσε σαν έναν επαναστατικό καλλιτέχνη.

Αργότερα ο Hijikata συνέχισε να ανατρέπει τις συμβατικές αντιλήψεις για τον χορό, εμπνεόμενος από συγγραφείς όπως ο Yukio Mishima, o Lautreamont, o Genet και ο Μαρκήσιος de Sade, παρουσιάζοντας πομπώδεις παραστάσεις μέσα σε σκηνικά σκοταδιού και παρακμής, ενώ παράλληλα εξερευνούσε τους τρόπους μεταστοιχείωσης του ανθρώπινου σώματος σε άλλες μορφές, όπως σε εκείνες των ζώων. Επίσης, εμφάνισε μια ποιητική και σουρεαλιστική χορογραφική γλώσσα, που την αποκάλεσε Butoh-fu, και η οποία, όπως έλεγε ο ίδιος: «βοηθάει τον χορευτή να μεταμορφωθεί σε άλλες καταστάσεις του όντος».

Το Butoh υιοθετήθηκε το 1960 από έναν άλλο καλλιτέχνη, τον Kazhuo Ohno, ο οποίος έδωσε μια νέα πνοή σ’ αυτήν την επαναστατική μορφή χορού. Αργότερα, κάποιοι ιστορικοί τέχνης αποκάλεσαν τον Hijikata «αρχιτέκτονα του Butoh» και τον Ohno «ψυχή του Butoh». Οι μαθητές αυτών των δύο σπουδαίων καλλιτεχνών, τονίζουν τις διαφορές των δασκάλων τους λέγοντας πως ενώ ο Hijikata ήταν ένας τρομερός τεχνικός του νευρικού συστήματος που ενέπνεε εσωτερικές στρατηγικές και ζητούσε από τους καλλιτέχνες να δουλεύουν ομαδικά, ο Ohno παρουσίαζε πιο χαλαρές και φυσικές τεχνικές, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στην ατομική προσπάθεια, εμπνέοντας έτσι σολίστες καλλιτέχνες.

Κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1980, το Butoh γνώρισε μια αναγέννηση καθώς χορευτικές ομάδες άρχισαν να το παρουσιάζουν για πρώτη φορά και εκτός της Ιαπωνίας. Έτσι σήμερα είναι παγκοσμίως γνωστό ως μια παράξενη μορφή τέχνης που τολμάει να εξερευνήσει και να εκφράσει τις πιο σκοτεινές πτυχέςτης ανθρώπινης ψυχής.

Πολλοί μισούν το Butoh, όπως και την αλήθεια για την ύπαρξη του βασιλείου εκείνων των ερωτικών και γοητευτικών μορφών αλλά και των φριχτών τεράτων που στροβιλίζονται σε αδιανόητους χορούς στα βάθη του ανθρώπινου ασυνείδητου…

Εκείνοι που αγαπούν το Butoh, λένε πως είναι ένας πρωτοποριακός, εσωτερικός χορός με έντονες θεραπευτικές ιδιότητες που έχει ως απώτερο σκοπό να εκφράσει την ανθρώπινη ψυχή με καθαρότητα. Σήμερα, τα σεμινάρια που παραδίδονται και στην Ελλάδα πλέον, μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να συναισθανθεί όλη τη μαγεία της ύπαρξής του, να βιώσει την ομορφιά και την ασχήμια σαν συμπληρωματικές καταστάσεις της ζωής και να βγει από το μάθημα έχοντας κερδίσει την πολυπόθητη κάθαρση.

Ο χορευτής του Butoh καλείται να αδειάσει το σώμα του για να ανακαλύψει την ψυχή του. Το αποτέλεσμα αυτής της ψυχοσωματικής διαδικασίας είναι η προσέγγιση ενός βαθύτερου επίπεδου συνειδητότητας που συχνά οδηγεί στην προσωπική λύτρωση.