Ορφικός Ύμνος: Ευχή προς Μουσαίον

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η «απόλυτη παγανιστική προσευχή», αφού είναι ένα κάλεσμα των περισσότερων  θεών των Ελλήνων σε μια και μόνη ιερή σπονδή: Πρόκειται για την περίφημη Ευχή που παραδίδει ο μεγάλος αρχαίος Μύστης Ορφέας στον μαθητή του Μουσαίο.

Εδώ η μετάφραση στα νέα ελληνικά είναι δική μας, και η οποία, αν και βεβαίως δεν φιλοδοξεί να δρέψει… φιλολογικές δάφνες, ευελπιστεί ωστόσο να μεταφέρει στο σήμερα κάτι από το πνεύμα αυτού του πολύ ιδιαίτερου αρχαίου ύμνου:

Ορφικός Ύμνος

~

Ευχή προς Μουσαίον

~  *  ~

Μάθε, λοιπόν, φίλε Μουσαίε, τη μύηση την πολυσέβαστη,

την προσευχή,

που είναι, βέβαια, για σένα η προσφορότερη απ’ όλες:

*

Δία, θεέ, φίλε και βασιλιά

Και ‘συ μητέρα Γη,

Και ‘σεις του Ήλιου οι καθαρές ουράνιες φλόγες,

Και της Σελήνης το φως το ιερό

Και όλα τ’ αστέρια.

*

Ελάτε Θεοί,

Και πρώτος απ’ όλους εσύ, με τη γαλάζια χαίτη, Ποσειδώνα, που τη γη μας περιβάλλεις.

Και ‘συ γυναίκα του Δία, Ήρα θαλερή, προστάτιδα, που κρατάς ασπίδα.

Και ύστερα εσύ, Περσεφόνη, κόρη αγνή,

Μαζί  και η μάνα σου, που δίνει τους γλυκούς καρπούς, η Δήμητρα,

Και η παρθένα, η Άρτεμη, η προστάτιδα της ζωής, η τοξεύτρα.

Και ‘συ, ήιε, Φοίβε Απόλλωνα, που κατοικείς στων Δελφών τη γη, την ιερή,

Αλλά και ‘συ που ανάμεσα στους θεούς έχεις τις πιο πολλές τιμές, Διόνυσε χορευτή,

Και η μάνα σου η Σεμέλη, καθώς και όλοι οι άλλοι που γιορτάζουν με τον Βάκχο.

*

Έλα Άρη, ισχυρόκαρδε, πολεμιστή

Και ‘συ αγνή τέχνη και δύναμη, Ήφαιστε.

Μαζί και ‘συ, αναδυόμενη, θεά του έρωτα, που σου ‘λαχαν τα πιο πλούσια δώρα, Αφροδίτη.

Και ‘συ Άδη και Πλούτωνα, του κάτω κόσμου θεέ και βασιλιά.

‘Ηβη, έλα και ‘συ.

Μαζί με ‘σας και του Ηρακλή τη γενναία δύναμη προσκαλώ

Αλλά και της Δικαιοσύνης και της Ευσέβειας το όφελος το μεγάλο.

*

Τις ξακουστές τις Νύμφες,

Τον Πάνα τον μεγάλο,

Τη Μνημοσύνη την αξιέραστη,

Και τις εννέα τις Μούσες τις αγνές επικαλούμαι,

Και τις Ώρες και τις Χάριτες και τον Ενιαυτό,

Τη θεϊκή Λητώ με τα όμορφα μαλλιά, τη σεβαστή Διώνη,

Τους Κάβειρους, τους Πάνοπλους Κουρήτες, τους Κορύβαντες,

Μαζί μ’ αυτούς και τους θεούς της ‘Ιδης, τους Σωτήρες,

Και όλα του Δία τα αθάνατα παιδιά.

*

Τον κήρυκα Ερμή, τον αγγελιοφόρο των ουρανών,

Και ακόμη τη Θέμιδα, που τις θυσίες εξετάζει των ανθρώπων.

Τη Νύχτα, την αρχαιότερη όλων προσκαλώ,

Και την Ημέρα όμως, τη θεά που φέρνει το φως,

Την Πίστη, τη Δίκη και την άμωμη τη Θεσμοδότειρα,

Τη Ρέα και τον Κρόνο,

Τον χρόνο που τρέχει διαρκώς

Και τη μαυρόπεπλη Τυθύη,

Μαζί και τον μεγάλο Ωκεανό και όλες τις θυγατέρες του,

Του Άτλαντα και του Αιώνα την ανυπέρβλητη δύναμη,

Της Στύγας το λαμπρό νερό και τους Μειλίχιους θεούς,

Και ακόμη την Πρόνοια την αγαθή,

Και τον Θεό τον άγιο αλλά και ‘κείνον τον Θεό που καταστρέφει τους ανθρώπους,

Και όλους τους άλλους τους θεούς, ουράνιους και θαλασσινούς,

Και εκείνους κάτω από τη γη, και τους θεούς του αέρα,

Την Ινώ, τη Λευκοθέα και τον Παλαίμονα που την ευτυχία χαρίζει.

Τη Νίκη τη γλυκομίλητη, και τη βασίλισσα την Αδράστεια

Και ‘κείνον που με τα δώρα του τούς πόνους μας γιατρεύει,

τον μεγάλο βασιλιά Ασκληπιό,

Και την παρθένα κόρη, τη σοφή, που προστατεύει στη μάχη, την Αθηνά Παλλάδα.

*

Τα μέρη του Κόσμου που στέκεται στους τέσσερις κίονες προσφωνώ

Και την Αρχή και το Πέρας, γιατί αυτό είναι το μεγαλύτερο όλων,

Και τον Αιθέρα

Και τον Έρωτα τον πρωτογεννημένο

Και τις δυνάμεις όλες της Φύσης που είναι η Μητέρα των Θεών.

Τον Άττη και τον Μήνα προσκαλώ,

Και τέλος τη θεά Ουρανία.

*

Όλους αυτούς τους θεούς επικαλούμαι

Να προσέλθουν με ευμένεια,

Με καρδιά χαρούμενη και με διάθεση καλή,

Σ’ αυτή τη σεμνή θυσία,

Σ’ αυτήν εδώ την ιερή σπονδή.

Η παρακμιακή γοητεία του Nikolai Kalmakov

Η παρακμιακή γοητεία του

Nikolai Kalmakov

Ακόμη ένας αγαπημένος καλλιτέχνης: ο Νικολάι Κονσταντίνοβιτς Καλμάκοβ, που όλη η ζωή και το έργο του είναι ένα δίχτυ από αλήθειες μπλεγμένες με παράξενους θρύλους, και ο οποίος είναι μια από τις πιο αινιγματικές και αμφιλεγόμενες φιγούρες της Ρωσικής τέχνης κατά το πρώτο μισό του 20^ου αιώνα.

Ο Καλμάκοβ γεννήθηκε το 1873 στην Ιταλία από την οικογένεια ενός Ρώσου στρατηγού και μιας Ιταλίδας τραγουδίστριας της όπερας.

Στην ηλικία των 22 ετών μετακόμισε στη Ρωσία όπου σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης.

Το 1895 επέστρεψε στην Ιταλία όπου αφιερώθηκε μόνος του στη μελέτη των τεχνών και της ανατομίας. Ο Καλμάκοβ, ένας αυτοδίδακτος καλλιτέχνης με εκπληκτικές ικανότητες και μια ακαταπόνητη διάθεση για δημιουργία, δεν είχε ποτέ την επιθυμία να λάβει κάποια κλασική καλλιτεχνική εκπαίδευση, και ευτυχώς, γιατί κάτι τέτοιο ίσως να είχε μετριάσει τη μυστικιστική του διάθεση και όλη αυτή την «καταραμένη γοητεία» που αποπνέουν τα έργα του.

Αργότερα πήγε και πάλι στην Αγία Πετρούπολη όπου αφιερώθηκε στην καλλιτεχνική δημιουργία. Στη Ρωσία της πρώτης δεκαετίας του 1900, ο Καλμάκοβ υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους του καλλιτεχνικού κινήματος του Συμβολισμού που μόλις είχε αρχίσει να ανθίζει παγκοσμίως. Άλλωστε, όπως λένε, «ο Συμβολισμός ταίριαζε απόλυτα με την decadent  ζωή του».

Οι αναπάντεχες και συχνά ανδρόγυνες, προκλητικές και υπνωτιστικές μορφές που εμφανίζονταν στους καμβάδες του για να ενσαρκώσουν στη μοντέρνα  εποχή κάποια από τα πλέον γοητευτικά μυθικά πρόσωπα, και οι οποίες δημιουργούνταν από πινέλα που έπαιρναν χρώματα από μια πολύ ιδιαίτερη «λασπώδη» παλέτα, έκαναν τον Καλμάκοβ πολύ αγαπητό στους κύκλους των Εστέτ. Κάποιοι τον αποκαλούσαν «καλλιτέχνη~μέντιουμ» –ήταν, άλλωστε, η εποχή που ο αποκρυφισμός έπαιρνε τη μορφή ενός αληθινού πάθους σε ολόκληρη την Ευρώπη…

Επίσης, ορισμένοι κριτικοί σημειώνουν ότι χωρίς την τέχνη του Καλμάκοβ, σήμερα θα μας ήταν δύσκολο ακόμη και να φανταστούμε την παρακμιακή και πνιγμένη από τους καπνούς του οπίου μποέμικη ζωή της Αγίας Πετρούπολης των αρχών του 20^ου αιώνα.

Ο Νικολάι Καλμάκοβ δεν ξεδίπλωσε το ταλέντο του μόνο επάνω σε καμβάδες, καθώς υπήρξε και δραστήριος εικονογράφος βιβλίων αλλά και θεατρικός σκηνογράφος. Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη όπου έγινε μέλος της εκεί Ένωσης Ρώσων Καλλιτεχνών.

Το 1924 έφτασε στο Παρίσι, όπου, δύο χρόνια αργότερα συνεργάστηκε με τον θεατρικό σκηνοθέτη Νικολάι Γεβρέινοβ στην παραγωγή της Σαλώμης του Όσκαρ Γουάιλντ. Εκεί, στην «Πόλη του Φωτός», συνέχισε να δημιουργεί μέχρι και τον θάνατό του, το 1955.

Τα έργα του Νικολάι Καλμάκοβ κοσμούν πολλά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, αν και στο ευρύτερο κοινό είναι, φυσικά, εντελώς άγνωστος…

Αλλά τώρα ας απολαύσουμε μερικά έργα του, εμπνευσμένα  κυρίως από την κλασσική και την ανατολίτικη μυθολογία:

Αφροδίτη, Έρως και Αντέρως.

Μια αγιογραφία της αρχαίας θεάς που δεν θα έπρεπε να λείπει από κανέναν σύγχρονο ναό του Έρωτα.

Άγγελος της Αβύσσου.

Το Δισκοπότηρο.

 Αστάρτη.

Άτλας και Εσπερίδες.

 Εξώφυλλο βιβλίου.

Αρουραίος, με στόμα γεμάτο χρυσάφι.

Μια σύγχρονη αναπαράσταση του Μαμμωνά.

Κοστούμι για θεατρικό έργο.

Θάνατος.

Η Πύλη των Ονείρων.

Χορεύτρια και φίδι.

 Γυναίκα με φίδια.

Κορίτσι και διάβολος.

Σταφύλια.

Οικιακοί δαίμονες.

Λήδα και κύκνος.

Λήδα και κύκνος.

Μυθική σκηνή.

Ο ίδιος ο Καλμάκοβ

ως Νάρκισσος

Χορευτές

Σαλώμη σφίγγα.

Διάβολος.

Άδωνις.

Πορτραίτο του ίδιου ως Ιωάννης Βαπτιστής.

Πορτραίτο του ίδιου ως Λουδοβίκος 14ος

Αυτοπροσωπογραφία με μια μαύρη γυναίκα.

Θεατρικό σκηνικό.

Θεατρικό σκηνικό.

Αμαζόνες.

Η άφιξη.

Σκοτάδι.

Μαύρη γυναίκα.

Ταξίδι στον Κάτω Κόσμο.

Το θύμα.

Η γυναίκα του Σατανά.

Το άντρο των γυναικών.

Γυναίκες των Νατζίς.

Μαύρες γυναίκες μπροστά σε ερπετό.

Βούδας, γυναίκα και τέρας.

Δύο γυναίκες και ένα ελάφι.

Γυναίκα και Βούδας.

Σελήνη και Ενδυμίων.